Spreektekst Kadernota 2025-2028

Dank u wel voorzitter,

De kadernota 2025-2028, hét document waarin de gemeenteraad de kaders voor het opstellen van de gemeentebegroting meegeeft aan het college. Het college heeft de kadernota aangeboden, wij doen als raad voorstellen en vervolgens werkt het college deze uit in de begroting. U weet dat wij voorstander zijn om nú de kaders mee te geven en dat de begrotingsbehandeling in november gaat over beperkte bijstellingen, bijvoorbeeld naar aanleiding van landelijk beleid. Onze visie houdt in dat er bij de begrotingsbehandeling geen nieuwe kaders en geen grote nieuwe partij politieke wensen bijkomen. Als de raad vandaag de kaderstellende rol oppakt wordt de behandeling van de begroting ‘appeltje eitje’.

Voorzitter, wij zijn van mening dat voor 2025 rust en ruimte nodig is. Niet omdat we in paniek raken om de financiële onzekerheden: we hebben voldoende financieel vet op de botten. Net als het college vinden
ook wij dat de onduidelijke en wisselende signalen over de financiën vanuit de landelijke overheid het er niet makkelijker op maakt; een duidelijke landelijke lijn ontbreekt. En dat zou je niet verwachten van een overheid die zegt te willen investeren in vertrouwen en het nakomen van afspraken.

De accountant geeft, in het accountantsrapport bij de jaarrekening 2023, aan dat de realisatie van de doelen van de gemeenteraad niet altijd in balans is met de beschikbare capaciteit en mogelijkheden. De
auditcommissie heeft deze zin ook in hun advies bij de jaarrekening opgenomen. Dus zowel de accountant als de auditcommissie geven aan dat ambities niet altijd in de pas lopen met hetgeen de organisatie aan kan. Dat pleit voor rust en ruimte.

Wij zijn een ambitieuze raad, dat siert en kenmerkt onze raad, maar wij maken ons zorgen over het overvragen van de ambtelijke organisatie. En juist die ambtelijke organisatie is goud waard en hebben wij keihard nodig. We moeten voorkomen niet aan onze ambities ten onder te gaan.

Gaan we als raad écht het signaal van de accountant en de auditcommissie oppakken door van 2025 een jaar van rust en ruimte te maken? 2025 als een jaar waarin eerdere uitbreidingsinvesteringen voortvarend opgepakt worden, op de plank liggen activiteiten opgepakt en uitgevoerd worden. 2025 als jaar met een pas op de plaats voor allerlei partij politieke wensen?
Graag hierop een reactie van de andere fracties en het college.

Voorzitter, wij zien de opzet en inhoud van de kadernota in positieve zin veranderen. Zet deze verbeteringen door zodat de nota de raad nog beter in positie brengt voor het uitoefenen van zijn kaderstellende rol. Wij lopen er nu tegenaan dat in de voorliggende kadernota een aantal keer verwezen wordt naar ‘in nader onderzoek’ of ‘daar komen we bij de begroting op terug’.
Het is lastig om kaders mee te geven op informatie die in de toekomst beschikbaar komt.

Voorzitter, tot eergisteren stond met stip in onze voorbereiding dat we nieuwsgierig waren naar het voorstel van het college over de verruiming van de toegang tot de minimaregelingen. Eergisteren ontvingen wij hierover een raadsbrief. In die raadsbrief lezen wij dat meer inwoners met een relatief laag inkomen gebruik kunnen gaan maken van de minimaregelingen. Het college heeft hiervoor al een aantal besluiten genomen en voor de aanpassing van een aantal verordeningen, waarvan verantwoordelijkheid ligt bij de gemeenteraad, komt er een raadsvoorstel. Voor de verruiming van de toegang tot minimaregelingen worden bestaande budgetten ingezet. Als extra budget nodig is dan weet het college ons te vinden!

De gemeente Arnhem is één van de gemeenten die experimenteert met het opkopen en kwijtschelden van schulden van ongeveer 50 huishoudens. Deze gemeente hoopt aan te tonen dat, als schulden helemaal zijn verdwenen, andere problemen (verslaving, geweld, verwaarlozing, werkeloosheid) sneller en beter opgepakt kunnen worden. Gezinnen met kinderen krijgen voorrang. Aan het kwijtschelden van de schulden is een tweejarig begeleidingstraject gekoppeld. Volgt het college de resultaten van dit experiment en onderzoekt het college of aflossen en kwijtschelden van schulden ook voor onze gemeente een optie is? Graag een reactie van het college.

De gemeente is verantwoordelijk voor de jeugdzorg en ontvangt hiervoor geld van het rijk. Met het ontvangen geld kan de gemeente de kosten van de jeugdzorg niet volledig betalen. Er moet dus gemeentelijk geld bij en het ziet er naar uit dat dit de komende jaren niet minder maar meer wordt. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten adviseert in de begroting zichtbaar te maken hoeveel geld de gemeente tekort komt op de rijksbijdrage voor de te geven jeugdzorg. De PvdA vindt dat een prima advies en ook goed dat het college dat doet.
De structurele dekking van het tekort die in de vorige begrotingen was opgenomen wordt er weer uitgehaald en voor het tekort komt de “oude” taakstelling op de kosten van de Jeugdzorg weer terug. Niet alleen voor 2025 maar ook voor de jaren daarna.
Wij willen van het college de toezegging dat het weer opvoeren van deze taakstelling alleen voor het jaar 2025 geldt en niet voor de jaren daarna. Met andere woorden dat het alleen bij het geven van een  eenmalig signaal aan de Rijksoverheid blijft.
De PvdA vindt dat de taakstelling in de jaren 2026 en volgende weer vervalt en de tekorten op de jeugdzorg vervolgens weer structureel gedekt worden. Het heeft namelijk geen zin om een taakstelling op te nemen waarvan iedereen inmiddels wel van overtuigd is dat die onhaalbaar is.
Het tekort in de financiële gemeentelijke documenten aangeven is niet zo moeilijk; de dekking vinden voor deze tekorten is dat wel. Wij stellen voor om structureel ontvangen dividend van de Zeeuwse Energie Houdermaatschappij te gebruiken voor structurele dekking van het tekort op de jeugdzorg.
Graag een toezegging van het college hierop.

De gemeente gebruikt heel veel taal. Geschreven taal, mondelinge taal. Taal in brieven. Taal op de website. Er is in de afgelopen jaren, door meerdere fracties, aandacht gevraagd voor het gebruik van duidelijke taal. Er is in de ambtelijke organisatie een schrijfwijzer, er zijn hulpmiddelen; zelfs wethouder Canters wordt ingezet om, via een filmpje, aandacht te vragen voor de afspraken over het gebruik van duidelijke taal. Toch zien we nog teveel moeilijke taal. In brieven, op de website, in raadsvoorsellen. Blijvende aandacht is nodig.

Daarom hebben wij, samen met de fracties van Leefbaar Schouwen-Duiveland en de SGP, de motie ‘Duidelijke taal’ gemaakt. En voorzitter, we hebben echt ons best gedaan om de motie in eenvoudige taal te schrijven.

Wij verzoeken het college van burgemeester en wethouders:

1. Zet in 2024 een handtekening onder de Direct Duidelijk Deal.
2. Stel een meldpunt in waar inwoners het gebruik van moeilijke taal door de gemeente kunnen melden.
3. Verbeter de toegankelijkheid van de website van de gemeente door het gebruik van duidelijke taal en een eenvoudige structuur.
4. Neem de (extra) kosten die de gemeente maakt voor gebruik van duidelijke taal op in de programmabegroting 2025-2028.

Een positieve reactie op vragen van Leefbaar Schouwen-Duiveland over ondersteunen van circulaire initiatieven zoals de ruilwinkel en het repair café. We denken graag mee.

We bedanken iedereen die gewerkt heeft aan deze Kadernota.